Từ tượng thanh trong tiếng Trung Quốc: Nghiên cứu toàn diện

4.3 Phân loại ngữ nghĩa theo nguồn âm thanh:

• Âm thanh động vật: Mô phỏng tiếng kêu của nhiều loài động vật khác nhau (ví dụ: 汪汪 wāngwāng “gâu gâu”, 喵喵 miāomiāo “meo meo”, 哞 mōu “bò rống”, 咯咯 gēgē “cục ta cục tác”, 喔喔 wōwō “ò ó o”, 唧唧 jījī “chip chip”, 嗡嗡 wēngwēng “vo ve”, 嘎嘎 gāgā “quạc quạc”, 呱呱 guāguā “ộp ộp”, 哼哼 hēnghēng “ụt ịt”). Từ tượng thanh chỉ âm thanh động vật thường thể hiện sự lặp lại, có lẽ để biểu thị bản chất lặp đi lặp lại của âm thanh động vật. Sự khác biệt giữa các ngôn ngữ làm nổi bật sự diễn giải văn hóa về những âm thanh này.
• Âm thanh tự nhiên: Biểu thị âm thanh xảy ra trong môi trường tự nhiên (ví dụ: 哗哗 huáhuá “tiếng nước chảy róc rách”, 呼呼 hūhū “tiếng gió”, 轰隆隆 hōnglōnglōng “tiếng sấm”, 哗啦啦 huálālā “tiếng nước chảy/gió”, 淅沥 xīlì “tiếng mưa rơi lộp độp”, 沙沙 shāshā “tiếng lá xào xạc”). Âm thanh tự nhiên thường bao gồm các mẫu liên tục hoặc thay đổi, có thể được phản ánh trong việc sử dụng sự lặp lại hoặc các từ tượng thanh dài hơn.
• Âm thanh con người: Bắt chước âm thanh do con người tạo ra (ví dụ: 哈哈 hāhā “ha ha”, 哇哇 wāwā “oa oa”, 嘻嘻 xīxī “hi hi”, 呼噜 hūlū “khò khò”, 咳嗽 ké sòu “ho”, 喷嚏 pēntì “hắt xì”, 嘟嘟囔囔 dūdū nāngnāng “lầm bầm”). Âm thanh con người có thể từ những tiếng bật đơn lẻ (như tiếng ho) đến những hành động liên tục hoặc lặp đi lặp lại (như tiếng cười), được phản ánh trong cấu trúc của từ tượng thanh.
• Âm thanh vật thể: Biểu thị âm thanh do vật thể tạo ra (ví dụ: 砰 pēng “thịch”, 啪 pā “bốp/chát”, 叮咚 dīngdōng “leng keng”, 咔嚓 kāchā “rắc/tách”, 嘎吱 gāzī “kẽo kẹt”, 扑通 pūtōng “tùm/bõm”, 嘀铃铃 dílínglíng “reng reng”, 乒乒乓乓 pīngpīng pāngpāng “binh boong”). Âm thanh vật thể rất đa dạng tùy thuộc vào vật thể và hành động, dẫn đến một loạt các dạng từ tượng thanh khác nhau.

5. Vai trò của âm thanh trong cấu trúc: Chức năng ngữ pháp trong câu tiếng Trung

• Chức năng như một câu độc lập: Từ tượng thanh đôi khi có thể đứng một mình như một câu hoàn chỉnh, thường được theo sau bởi dấu chấm than. Ví dụ: “当！当！当！” 上课铃响了。(Dāng! Dāng! Dāng! Shàngkè líng xiǎng le.) “Reng! Reng! Reng! Tiếng chuông vào lớp vang lên.”. Điều này làm nổi bật bản chất trực tiếp và mạnh mẽ của từ tượng thanh trong việc truyền đạt âm thanh hoặc hành động tức thì.
• Chức năng như một trạng ngữ: Từ tượng thanh có thể bổ nghĩa cho động từ hoặc tính từ, thường với trợ từ 地 (de), để mô tả cách thức của một hành động hoặc trạng thái. Trợ từ 地 đôi khi có thể được bỏ qua đối với các từ hai và bốn âm tiết. Ví dụ: 机器轰轰响。(Jīqì hōnghōng xiǎng.) “Cái máy kêu ầm ầm.”. 溪水哗哗地流。(Xīshuǐ huāhuā de liú.) “Nước suối chảy róc rách.”. 雷声轰隆地响。(Léishēng hōnglōng de xiǎng.) “Tiếng sấm rền vang.”. Chức năng trạng ngữ này cho phép từ tượng thanh thêm chi tiết sống động vào mô tả hành động và âm thanh.
• Chức năng như một bổ ngữ: Từ tượng thanh có thể bổ nghĩa cho danh từ, thường với trợ từ 的 (de) nếu là đơn âm tiết. Ví dụ: 噼噼的鞭炮响。(Pīpī de biānpào xiǎng.) “Tiếng pháo nổ lách tách.”. Chức năng này cho phép từ tượng thanh mô tả trực tiếp đặc điểm âm thanh của một danh từ.
• Chức năng như một vị ngữ: Từ tượng thanh có thể đóng vai trò là vị ngữ của câu, đôi khi có trợ từ 的 (de). Ví dụ: 他生气了，咕嘟着嘴半天不说话。(Tā shēngqì le, gūduzhe zuǐ bàntiān bù shuōhuà.) “Anh ấy giận dữ, lầm bầm cả buổi không nói.”. Cách sử dụng này nhấn mạnh bản thân âm thanh như là điểm chính của câu.
• Chức năng như một trạng ngữ chỉ kết quả: Từ tượng thanh có thể theo sau động từ với 得 (de) để mô tả âm thanh phát ra từ một hành động. Ví dụ: Này, nghe tiếng cậu thở hổn hển, tớ hết hứng nói chuyện rồi. (Hēi, tīng nǐ kēngchī kēngchī de, wǒ méi xīnqíng shuō le.). Chức năng này tập trung vào kết quả thính giác của một hành động.
• Danh từ hóa: Trong một số trường hợp, từ tượng thanh có thể được danh từ hóa và đóng vai trò là tân ngữ trong câu, thường đi kèm với số từ. Ví dụ: Ông tiên sinh lại bật ra một tiếng ‘xì’. (Xiānsheng yòu lái le yī ge “chī”.). Điều này cho thấy tính linh hoạt của từ tượng thanh, cho phép nó được coi như một danh từ trong một số ngữ cảnh nhất định.
• Chức năng như một chủ ngữ: Từ tượng thanh cũng có thể đóng vai trò là chủ ngữ của câu, với vị ngữ thường là các động từ như 是 (shì), 表示 (biǎoshì), 像 (xiàng), hoặc 好像 (hǎoxiàng). Ví dụ: Tích tắc tích tắc là tiếng mưa. (Dīdā dīdā shì yǔshēng.). Cách sử dụng này đặt âm thanh làm chủ đề chính của câu.

6. Đưa âm thanh vào ngôn ngữ: Cách sử dụng trong văn nói và văn viết tiếng Trung